مصاحبه با، دکتر پورطاهری معاون غذا و دارو علوم پزشکی بم
در این مصاحبه با دکتر صوفیا پورطاهری معاون غذا و دارو علوم پزشکی بم، به بررسی این پدیده، عواقب آن و راهکارهای پیشگیری می‌پردازیم
1- لطفاً ابتدا توضیح دهید چرا مصرف آنتی‌بیوتیک بدون نسخه و تشخیص پزشک مشکل‌ساز است؟
آنتی‌بیوتیک‌ها فقط برای درمان عفونت‌های باکتریایی طراحی شده‌اند و هیچ تأثیری روی ویروس‌ها مثل آنفلوانزا یا سرماخوردگی ندارند. وقتی مردم بدون معاینه پزشکی و تنها با نظر شخصی یا تحت تأثیر شایعات آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند، نه تنها باعث بهبودی نمی شود، بلکه باعث افزایش مقاومت باکتری‌ها نیز می شود. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO)، مقاومت دارویی یکی از ده تهدید بزرگ قرن 21 است
2- پس این نوع مصرف چه تأثیری روی جامعه دارد؟
بسیار مهم است. وقتی مردم به صورت گسترده و بدون نظارت آنتی‌بیوتیک مصرف کنند، باکتری‌ها به مرور زمان به آن داروها مقاوم می‌شوند. این امر باعث می‌شود در آینده، نه تنها بیماری‌های ساده هم با این داروها درمان نشوند.بلکه یک زخم ساده نیز می تواند باعث مرگ فرد شود. مطالعات نشان داده هر سال حدود 5 میلیون نفر در جهان به دلیل مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌میرند
3- چقدر این موضوع در کشور ما گسترده است؟
متاسفانه مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک در ایران بالاست. بر اساس یک مطالعه انجام شده در دانشگاه علوم پزشکی تهران (نشریه Iranian Journal of Public Health, 2020) گزارش شده حدود 60 درصد از مردم در مناطق شهری بدون نسخه آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند
4- چرا مردم به این کار روی می‌آورند؟
علل زیادی وجود دارد. یکی از دلایل، عدم آگاهی از نحوه عملکرد آنتی‌بیوتیک‌هاست. همچنین، گاهی اوقات مردم به دنبال صرفه‌جویی در زمان یا هزینه هستند و فکر می‌کنند "همین دفعه هم مثل قبل خوب می‌شوم". یکی از عوامل تاثیرگذار،مصرف بدون نسخه آنتی بیوتیک است که لازم است در این مورد نظارتها تشدید شود."
5- چه اقداماتی برای آگاهی‌بخشی عمومی انجام داده‌اید؟
در سال‌های اخیر کمپین‌ها و آگاهی بخشی های متعددی در شبکه‌های اجتماعی، رادیو و تلویزیون اجرا کرده‌ایم. با مشارکت دانشگاه‌های علوم پزشکی، برنامه‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها را شروع کرده‌ایم. همچنین، پوسترهایی در معابر شهر و داروخانه‌ها نصب کرده‌ایم
6- آیا می‌توانید یک مثال از عواقب جدی مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک بزنید؟
بله، یکی از شایع‌ترین عوارض، عفونت‌های مجدد یا عود بیماری است. وقتی دوز مناسب را رعایت نکنید یا نوع نادرست دارو را انتخاب کنید، باکتری‌ها کاملاً از بین نمی‌روند و دوباره فعال می‌شوند. همچنین، ممکن است باعث اختلال در فلور طبیعی بدن، به خصوص در روده، شوند که منجر به بروز مشکلات گوارشی یا حتی عفونت‌های ثانویه مانند Clostridium difficile شود
7- چه پیشنهادی به مردم دارید؟
ابتدا همواره به پزشک مراجعه کنید. دوم، هرگز داروهای قدیمی یا متعلق به دیگران را مصرف نکنید. سوم، اگر آنتی‌بیوتیک تجویز شد، دقیقاً دستورالعمل را رعایت کنید و دوره درمان را کامل کنید
8- در نهایت، یک پیام خلاصه برای مردم بفرمایید.
سلامت شما ارزشمند است. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک نه تنها به شما کمک نمی‌کند، بلکه ممکن است آینده درمان شما و دیگران را تهدید کند. یک آنتی‌بیوتیک تجویز شده داروی شماست، نه داروی همه. فقط با نسخه پزشک. فقط برای شما و فقط برای مدت تعیین شده می باشد.