"داروهای کورتیکواستروئید؛ دوست یا دشمن؟!"

 در دورانی که خوددرمانی به یکی از شیوه‌های رایج رسیدن به درمان تبدیل شده است، لزوم آگاهی عمومی از خطرات داروهای قوی و تجویزی مانند کورتیکواستروئیدها بیش از پیش احساس می‌شود. این داروها با وجود تأثیر بالا در درمان بیماری‌های التهابی و خودایمنی، در صورت مصرف نادرست می‌توانند عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشند. تعدادی از پرمصرف ترین این دسته دارویی شامل

 پردنیزولون (Prednisolone)

دگزامتازون (Dexamethasone)

متیل‌پردنیزولون (Methylprednisolone)

هیدروکورتیزون (Hydrocortisone) می باشند

در این مصاحبه با دکتر رامیار رئیس اداره نظارت و ارزیابی مواد و فرآورده های دارویی علوم پزشکی بم، به بررسی داروهای کورتیکواستروئید و خطرات مصرف خودسرانه آن‌ها می‌پردازیم

1-  لطفاً داروهای کورتیکواستروئید را به مردم معرفی کنید

 کورتیکواستروئیدها دسته‌ای از داروهای ضدالتهاب قوی هستند که  شبیه به هورمونهای طبیعی تولید شده در غدد فوق کلیوی هستند. این داروها در درمان بیماری‌های مختلفی مانند آسم، آلرژی‌های شدید، بیماری‌های خودایمنی و التهاب‌های حاد به کار می‌روند و به دلیل تأثیر سریع و قوی، بسیار متداول هستند

2-  آیا این داروها بدون نسخه قابل دسترسی هستند؟

تمامی داروهای کورتیکواستروئید با خاصیت سیستمیک (تأثیر در کل بدن) از جمله داروهای تحت نظارت و تجویز پزشکی هستند و فروش آن‌ها بدون نسخه ممنوع است. البته برخی فرم‌های موضعی آن مانند کرم‌ها در دسترس هستند، اما حتی آن‌ها هم در صورت مصرف بی‌رویه می‌توانند عوارض داشته باشند

3-  چرا مصرف خودسرانه این داروها خطرناک است؟

 کورتیکواستروئید ها داروهایی هستند که سیستم ایمنی بدن را مهار می کنند و منجر به بروز عوارض جانبی متعددی می شوند. مهمترین عوارض جانبی این دسته داروها: افزایش فشارخون، قند خون، پوکی استخوان، آتروفی عضلانی، افزایش اشتها و اضافه وزن ناخواسته می باشد.

4-  چه عواملی باعث شده مردم به این داروها روی آورند؟

 یکی از دلایل اصلی، تأثیر سریع این داروهاست. وقتی فردی با علائم التهابی یا آلرژیک مواجه است و داروی قبلی او تأثیر نمی‌گذارد، گاهی با نظر دوستان یا خانواده به دنبال کورتیکواستروئید می‌رود.

5-  آیا مصرف طولانی‌مدت این داروها مضر است؟

مصرف بلندمدت کورتیکواستروئیدها می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان (استئوپروز)، افزایش وزن، ضعف عضلانی، اختلال در عملکرد روانی و حتی بروز کاتاراکت شود. همین‌طور، بدن به مرور زمان وابسته به این داروها می‌شود و قطع ناگهانی آن عوارض جبران‌ناپذیری دارد

6-چه تفاوتی بین داروهای خوراکی و تزریقی کورتیکواستروئید وجود دارد؟

داروهای خوراکی و تزریقی اثرات سیستمیک دارند، یعنی در کل بدن منتشر می‌شوند و بنابراین خطرات بیشتری دارند. در مقابل، داروهای موضعی مثل کرم‌ها یا اسپری‌ها فقط در محل اعمال می‌شوند و کمتر تحت جذب عمومی قرار می‌گیرند، اما باز هم استفاده بیش از حد آن‌ها توصیه نمی‌شود

7-  چه کسانی باید از مصرف این داروها احتیاط بیشتری کنند؟

 افراد مبتلا به دیابت،افراد دارای نقص سیستم ایمنی،  فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، بارداری، کودکان و افراد مسن باید با دقت بیشتری از این داروها استفاده کنند. در این موارد، تعادل بین فواید و خطرات باید دقیق‌تر ارزیابی شود و تحت نظارت پزشک باشد.

8-  چه اقداماتی برای جلوگیری از سوء مصرف این داروها انجام شده است؟

افزایش آگاهی و آموزش به افراد جامعه در خصوص  عدم مصرف خودسرانه داروهای مذکور، نظارت بر عملکرد داروخانه ها به منظور جلوگیری از فروش بدون نسخه پزشک این داروها

9-  در نهایت یک پیام خلاصه برای مردم ...

 به طور کلی از مصرف خودسرانه داروهای خودداری کنند. در صورت بروز هر بیماری حتما به پزشک مراجعه شود. گاهی مصرف خودسرانه یک دارو منجر به بروز عوارضی می شود که شاید جبران آن خیلی سخت و دشوار باشد. بدن سالم نعمتی است که خداوند در اختیار ما گذاشته است. پس از آن خوب مراقبت کنیم.